MUNDIJALSKE ZANIMLJIVOSTI: Od Montevidea do Katara!

Do najveće planetarne smotre fudbala ostalo je još vrlo malo vremena, albumi sa sličicama uveliko se popunjavaju, selektori objavljuju spiskove, igrači nestrpljivo čekaju da ostvare snove, oni najsrećniji “bukiraju” smeštaj i ulaznice za Katar, a navijače širom sveta kreće da “drma” Mundijalska groznica!

U ovom tekstu osvrnućemo se na svako do sada odigrano Svetsko prvenstvo u fudbalu, sa posebnim osvrtom na zanimljivosti i rekorde.

Da krenemo redom …

Prvo Svetsko prvenstvo u fudbalu održano je 1930. godine u Montevideu, glavnom gradu Urugvaja. Na njemu je učestvovalo 13 selekcija, među kojima Urugvaj, Brazil, Argentina, Čile, Bolivija, Paragvaj, Meksko, Peru, SAD, Jugoslavija, Rumunija, Francuska i Belgija. Prvi pogodak na prvenstvu postigao je francuski reprezentativac Lusijen Loran na utakmici protiv Meksika. Prvi šampion sveta u fudbalu postao je Urugvaj, pobedom u finalu protiv selekcije Argentine rezultatom 4:2.

Sledeće prvenstvo odigrano je u Italiji 1934. godine i ponovo je trijumfovao domaćin, 2:1 nakon produžetaka protiv Čehoslovačke. Italija je prva uspela da odbrani svetski tron, s obzirom da je i četiri godine kasnije u Francuskoj bila najbolja. Ono što je specifično za ta dva prvenstva jeste da je na njima od južnoameričkih selekcija učestvovao samo Brazil, koji je i dalje jedini učesnik svih Mundijala.

Ratna zbivanja u periodu od 1939. do 1945. dovela su do toga da se ne održe dva svetska prvenstva, a prvo naredno održano je u Brazilu 1950. godine. Na tom šampionatu zabeležena je i rekordna poseta na nekoj utakmici Mundijala, kada je finalni meč na čuvenoj “Marakani” pratilo 173 hiljade i 850 gledalaca. U finalu je Urugvaj bio bolji od domaćina i tako došao do druge titule svetskog prvaka.

Utakmica sa najviše golova odigrana je na prvenstvu 1954. godine, kada je Austrija porazila domaćina Švajcarsku rezultatom 7:5. Naredno takmičenje dalo je najmlađeg svetskog prvaka, to je bio 17-godišnji Pele, u šampionskom timu Brazila. Na tom turniru posebno se istakao napadač Francuske, Žist Fonten, koji je bio najbolji strelac sa 13 pogodaka, što je i dalje rekord kada se radi o broju golova nekog igrača na jednom Mundijalu.

Prvenstvo 1962. godine bilo je pod velikim znakom pitanja jer su južnoameričke reprezentacije bile najavile bojkot u slučaju da domaćin ne bude neka država iz Južne Amerike, na kraju je domaćinstvo pripalo Čileu, koji je ostvario najbolji rezultat u svojoj istoriji, pobedom protiv Jugoslavije u borbi za treće mesto.

Novi svetski trijumf domaće selekcije bio je delo Engleske 1966. godine, a engleski reprezentativac Džef Harst ušao je u istoriju Mundijala kao jedini igrač koji je postigao het-trik u finalu. Na prvenstvu u Meksiku 1970. godine, Brazil i Pele su po treći put osvojili Svetsko prvenstvo, a fudbaler je tako postao “Kralj fudbala”.

Brojni rekordi sa ranijih svetskih prvenstava su aktivni i dalje, tako je Johan Neskens postigao najbrži gol u finalima, trebalo mu je samo 90 sekundi da pogodi mrežu u finalu između Nemačke i Holandije 1974. godine. Holanđani su tih godina imali sjajan tim predvođen Johanom Krojfom, ali očigledno nsu uspevali da dođu do trijumfa u završnici protiv domaćih selekcija, prvo Nemačke, a onda i Argentine. Holanđanin Erni Brands, jedini je uspeo da postigne i gol i autogol na jednom meču Mundijala, to je uradio na utakmici sa Italijom 1978. (autogol u 18. i gol u 50. minutu).

Na prvenstvima između 1934. i 1978. godine format takmičenja sastojao se iz šesnaest reprezentacija, a 1982. proširen je na 24 ekipe. Norman Vajtsajd, reprezentativac Severne Irske, na SP 1982. godine najmlađi je učesnik planetarne fudbalske smotre sa 17 godina i 41. danom na utakmici protiv Jugoslavije.

Mundijal 1986. godine protekao je uznaku jednog fudbalera, Dijega Armanda Maradone, koji je vodio Argentinu do druge svetske titule, a na tom putu postigao dva legendarna pogotka. Na utakmici četvrtfinala protiv Engleske, Maradona je prvo izveo “Božju ruku”, a zatim i “gol veka” – zvanično proglašen na glasanju u organizaciji FIFA. Maradona je rekorder po broju nastupa na prvenstvima kao kapiten 16 mečeva sa trakom oko ruke.

Italija je 1990. godine po drugi put bila domaćin Svetskog prvenstva u fudbalu, a šampion sveta postala je selekcija Nemačke. Franc Bekenbauer bio je selektor Nemaca, pa je tako posle titule kao igrač, došao do svetske titule u fudbalu i kao trener. Kapiten Nemaca bio je Lotar Mateus koji drži rekord po broju odigranih utakmica (25) na Mundijalima, kao i po broju nastupa na prvenstvima (pet turnira) uz Antonija Katbahala iz Meksika i Đanluiđija Bufona iz Italija.

Ruski fudbaler, Oleg Salenko, rekorder je po broju golova na na jednoj utakmici na turniru, on se čak pet puta upisao u listu strelaca protiv Kameruna 1994. godine u SAD. Na istoj utakmici, kamerunski napadač Rožer Mila postigao je pogodak i tako sa 42 godine i 39 dana postao najstariji strelac na nekoj utakmici na Mundijalu.

Svetsko prvenstvo u Francuskoj 1998. godine promenilo je format na 32 ekipe, kakav je i danas na snazi. Naredni Mundijal protekao je u znaku rekordne, pete titule za Brazil. Kao i po tome što su po prvi put dve države bile domaćini šampionata, a Hakan Šukur je postigao najbrži pogodak, trebalo mu je nešto manje od 11 sekundi da pogodi mrežu gola Južne Koreje.

Reprezentacija Švajcarske jedina je uspela da ne primi gol na turniru 2006. godine. A negativan rekord zabeležila je Južnoafrička Republika četiri godine kasnije, kada se prvi put desilo da domaćin ne prođe ni grupnu fazu.

Čak 36 godina proteklo je od prethodnog prvenstva održanog na tlu Južne Amerike do poslednjeg igranog u Brazilu 2014. godine. Na tom turniru trijumfovala je Nemačka, a centarfor “Pancera”, Miroslav Klose postao je najbolji strelac svetskih prvenstava sa 16 pogodaka.

Mundijal u Rusiji pre nešto više od četiri godine iznedrio je najstarijeg učesnika, to je bio Esam el Hadari, golman Egipta koji je na Svetskom prvenstvu 2018. imao 45 godina. Francuska je osvojila svetski tron, a Didije Dešam se posle titule kao igrač 1998. okitio titulom svetskog prvaka i kao selektor.

Nema sumnje da će pasti neki rekordi i na Mundijalu u Kataru, a naravno da ćemo to sve ispratiti…